"مدیریت مبتنی بر مدرسه"
School Based Management) )
با وجود تعهدات روشنی که دولت ها و سازمان های بین المللی در قبال آموزش و پرورش کارآمد و منصفانه برای همه اقشار دارند , بسیاری از دولت ها از ارائه خدمات برای دختران ,اقلیت ها , و گروه های فقیر و به حاشیه رانده گریزانند .حتی در جاهایی که اکثر کودکان به آموزش و پرورش دسترسی دارند , اغلب کیفیت آموزش و پرورش ضعیف است. شواهد نشان می دهد که صرفا افزایش تخصیص منابع بدون اصلاحات نهادی در بخش آموزش و پرورش نمی تواند به بهبود کیفیت آموزشی منجر گردد .
از این رو دولت ها در سراسر جهان به استراتژی های مختلفی با هدف بهبود کیفیت آموزشی روی آورده اند . توجه بیشتری که به تازگی به تمرکز زدایی از تصمیم گیری های آموزشی صورت گرفته یکی از این استراتژی ها است , تا با واگذاری قدرت تصمیم گیری به مقامات محلی باعث بهبود نتایج آموزشی و افزایش رضایت مراجعه کننده گان شوند .
" مدیریت مبتنی بر مدرسه " ( SBM) یکی از راه های تمرکز زدایی از تصمیم گیری ها شناخته شده است , تا بر اساس آن قدرت از دولت مرکزی به مدیران , معلمان , پدر و مادرها , دانش آموزان و دیگر اعضای جامعۀ مدرسه , برای بهبود آموزش و پرورش , توزیع گردد .
"مدیریت مدرسه محور"( SBM ) فرصتی فراهم می کند تا با انتقال قدرت تصمیم گیری از دولت مرکزی به مناطق , مدیران , معلمان ,دانش آموزان , پدر و مادرها , کنترل و نظارت بیشتری بر روند آموزش و پرورش داشته باشند و با مشارکت در تصمیم گیری های مربوط به بودجه شامل : خدمات , تعمیر و نگهداری جزئی و کلی , ارتباطات , ا نرژی , هزینه های
آموزشی مانند : کلاس درس و توسعۀ حرفه ای و نیروی انسانی , امور مربوط به کارکنان (هر
چند نه استخدام ) , برنامه های درسی و منابع مالی , مسئولیت امور را خود بر عهده گیرند و محیط یادگیری موثرتری برای کودکان ایجاد گردد .
اصلاحات SBM در بسیاری از کشورهای جهان صورت گرفته و دلایل بسیاری برای محبوبیت آن وجود دارد .
اهداف "مدیریت مدرسه محور " (SBM ) :
1 - بهبود نتایج آموزشی برای دانش آموزان از طریق طیف وسیعی از تصمیم گیری و مدیریت منابع در سطح مدرسه .
2 - ارائه فرصت برای تصمیم گیری محلی .
3 - ارائه خدمات کارامد مدرسه به جامعه با حداقل وابستگی اداری و تاکید بر نظارت جامعه .
نتایج "مدیریت مدرسه محور " ( SBM ) :
1 - بهبود فرصت یادگیری دانش آموزان .
2 - اختصاص بودجه متناسب با نیازهای دانش آموزان .
3 - ایجاد فرصت بیشتر برای توسعۀ حرفه ای کارکنان .
4 - دسترسی بیشتر دانش آموزان به فن آوری اطلاعات (ICT ) , مهارت های تحقیق , فن آوری , هنر, تربیت بدنی وبهداشت .
5 - بهبود خدماتی مانند : نظافت , تعمیر و نگهداری ساختمان و وسائل گرمایشی و تهویۀ مطبوع , بهداشت و ایمنی .
6 - افزایش قدرت تصمیم گیری محلی .
7 - توانایی در تنظیم اولویت بندی های مدرسه و کنترل منابع .
8 - فرصت بیشتر برای مشارکت اعضای مدرسه .
9 - افزایش سطح مشارکت جامعه در امور مدرسه .
10 - افزایش خلاقیت در طراحی برنامه ها .
11 - بهبود روحیۀ معلمان و پرورش توانایی رهبری در تمام سطوح .
12 - باعث گردیده معلمان و پدر و مادرها از هزینۀ برنامه ها و وضعیت مالی مدرسه آگاهتر شده , بودجه واقع بینانه تری را تنظیم نمایند .
13 - تجهیز منابع توسط پدر و مادرها چه بصورت نقدی یا غیر نقدی .
14 - آموزش با کیفیت برتر در نتیجه استفادۀ کارامدتر و شفاف تر از منابع .
15- استقبال جامعۀ مدرسه از محیط باز مدرسه .
16 - افزایش مشارکت همۀ ذی نفعان محلی در فرایند تصمیم گیری آموزشی .
17 - ارتباط بیشتر کارکنان آموزشی با هم و افزایش رضایت شغلی .
- بهبود عملکرد دانش آموزان و کسب نتایج بهتر در یادگیری و در نتیجه عدم تکرار پایۀ آموزشی و یا ترک تحصیل .
19 - خود مختاری بیشتر مدرسه .
20 - حذف کنترل بروکراتیک متمرکز .
21 - پاسخگویی بیشتر مدارس به نتایج آموزشی .
اقداماتی که هنگام اجرای SBM لازم است انجام پذیرد :
1- هیات مدیرۀ مدرسه و سرپرست باید از حمایت لازم برخوردار باشد .
2 - لازم است قرار دادی کتبی که نقش ها و مسئولیت های هیات مدیره , سرپرست , دفتر منطقه و شورای SBM را مشخص می کند , منعقد گردد . این قرارداد باید استانداردهایی را که مدرسه در قبال آنها پاسخگو باشد , روشن نماید . همچنین مدرسه باید اهداف , برنامه های آینده و روش گسترش منابع خود را مشخص نماید .
3 - SBM باید از حمایت کارکنان مدرسه برخوردار باشد .
4 - SBM باید به تدریج و ظرف یک دورۀ حداقل پنج ساله اجرا شود .
5 - SBM باید از حمایت مالی برخوردار باشد .
6 - لازم است دوره های آموزشی منظم برای کارکنان در نظر گرفته شود .
7 - مدیر و کارکنان مدرسه باید آموزش لازم در زمینۀ امور اداری را ببینند و یاد بگیرند که چگونه برای نقش ها و کانال های ارتباطی جدید آماده شوند .
برخی نگرانی ها از "مدیریت مدرسه محور" (SBM )
1 - تصمیم گیری ها در "مدیریت مدرسه محور" ممکن است نسبت به روش استبدادی ( متمرکز ) اغلب کندتر بوده , باعث سرخوردگی شود .
2 - برخی از معلمان ممکن است انگیزه ای برای مشارکت در برنامه ریزی و تنظیم بودجه از خود نشان ندهند , و زمان کمتری را به این کار اختصاص دهند . در حالی که "مدیریت مدرسه محور" نیازمند این است که اعضای شورای مدرسه قادر به همکاری با یکدیگر باشند .
3 - انتظارات جامعه ممکن است بیش از حد از مدرسه بالا باشد .
4 - "مدیریت مدرسه محور "ممکن است تنها به مدیریت مالی متمرکز شده و ابعاد آموزشی کمتر مورد توجه قرار گیرد .
موانع و مشکلات "مدیریت مدرسه محور" (SBM)در ایران :
1 - مقاومت کارکنان مدرسه در برار تغییر .
2 - عدم تمایل به مسئولیت پذیری در سطح مدرسه .
3 - وجود تفکر تمرکز گرایانه در کارکنان مدرسه .
4 - عدم تمایل به توزیع قدرت در مقامات تصمیم گیر .
5 - ساختار تمرکز گرایانه در آموزش و پرورش .
6 - فقدان انگیزه لازم در مدیران و کارکنان آموزشی جهت ایجاد تحول و پویایی در مدارس .
7 - ضعف روحیۀ مشارکت پذیری در کارکنان مدرسه .
8 - عدم آگاهی مدیران و کارکنان آموزشی از تحولات جهانی .
9 - غیر حرفه ای بودن مدیران و برخی از کارکنان آموزشی .
10 - فقدان نظام ارزشیابی از عملکرد آموزشی مدارس بر اساس معیار های علمی .
References
1-Office of Research Education Consumer Guide January 1993 . www2.ed.gov/pubs/or/Consumer Guides/baseman .
2-Report On Evaluation Of School Based Management-Hugh Watson .June 2004 .www.det.act.gov.au//sbmevaluationreport . pd .
3-Guiding Principles For Implementing School-based-December 2007. www.worldbank.org/education/economicsed.
درباره این سایت